142
część III – INFORMACJE TECHNICZNE
Tabela 10.1. Wartości powtarzalności i odtwarzalności dla parametru penetracji asfaltów drogowych
Warunki pomiaru
Penetracja w 0,1 mm
Powtarzalność, r
Odtwarzalność, R
Temperatura: 25°C
Masa igły: 100 g
Czas obciążenia: 5 s
< 50
≥
50
2
4 % wartości średniej
3
6 % wartości średniej
10.2. Interpretacja wyników badań zgodnie z PN-EN ISO 4259
Norma PN-EN ISO 4259 „
Przetwory naftowe. Wyznaczanie i stosowanie precyzji metod badania
” [10] obejmuje
zagadnienia związane z prawidłową interpretacją wyników badań lepiszczy asfaltowych.
Norma ta jest przywołana w każdej normie z wymaganiami wobec lepiszczy asfaltowych i jest wiążąca zarówno
dla producenta jak i odbiorcy.
10.2.1. Granice cechy
Tak jak już wcześniej napisano, w praktyce laboratoryjnej nigdy nie można dokładnie ustalić rzeczywistej wartości
badanej cechy. Określony parametr mierzy się w laboratorium stosując znormalizowaną metodę badawczą,
której wyniki mogą wykazywać pewien rozrzut określony przez jej powtarzalność i/lub odtwarzalność.
Przy ocenie danego wyniku badania, ważne jest ustalenie granicy bądź granic prawdziwej wartości badanej cechy.
Ustalona granica może być jednostronna (nie mniej niż / nie więcej niż) lub dwustronna:
granica dwustronna
(górna i dolna) – na przykład: penetracja w 25°C od 35 do 50 [0,1 mm],
granica jednostronna
(górna lub dolna) – np. temperatura łamliwości Fraassa = nie wyższa niż -18°C
lub nawrót sprężysty w 25°C = nie mniejszy niż 80%. Czasami występuje dodatkowa domniemana granica,
np. w przypadku rozpuszczalności z wymaganiem jednostronnym „nie mniej niż 99%” w sposób logiczny
pojawia się dodatkowa granica 100% – w takich przypadkach granica jednostronna przekształca się w granicę
dwustronną. Podobnie jest z nawrotem sprężystym, który przecież nie może być większy od 100%.
W normie PN-EN ISO 4259 górna granica oznaczana jest jako A
1
, a dolna jako A
2
.
10.2.2. Wyznaczanie granic w specyfikacjach
W tym miejscu należy dodać kilka słów o tworzeniu specyfikacji (wymagań). Otóż zasady podane w normie
PN-EN ISO 4259 wyraźnie wskazują, że wartość graniczna badanej cechy powinna uwzględniać odtwarzalność
przyjętej metody badań, w następujący sposób:
dla granicy dwustronnej (A
1
i A
2
) określony zakres nie powinien być mniejszy od poczwórnej wartości
odtwarzalności R:
(A
1
– A
2
)
≥
4
·
R
dla granicy jednostronnej (A
1
lub A
2
) określony zakres nie powinien być mniejszy od podwójnej wartości
odtwarzalności R:
A
1
≥
2
·
R lub A
2
≥
2
·
R
