141
ROZDZIAŁ 10. JAKOŚĆ DOSTAW ASFALTÓW. KONTROLA WG PN-EN ISO 4259
10.1.2. Precyzja i dokładność badania
Dwa kolejne pojęcia, które nierozerwalnie związane są z wykonywanymi badaniami w laboratorium to
precyzja
i
dokładność
. Choć w języku potocznym oba te słowa oznaczają mniej więcej to samo, w kontekście naukowych
metod badawczych są celowo rozróżniane.
System pomiarowy może być bowiem precyzyjny ale niedokładny, dokładny ale nieprecyzyjny, dokładny i precyzyjny
albo niedokładny i nieprecyzyjny. Wyjaśnienie znaczenia kombinacji tych pojęć przedstawia rys. 10.3.
Rys.10.3. Graficzna interpretacja precyzji i dokładności badania
Pomiar jest uznawany za prawidłowy jeśli jest zarówno dokładny jak i precyzyjny – wariant 3 na rys. 10.3.
Dokładność badania
charakteryzowana jest pośrednio, poprzez podanie właściwości przeciwnej: błędu
lub niepewności pomiaru. Określa ona stopień zbliżenia wyniku pomiaru do wartości rzeczywistej mierzonej cechy.
Z kolei
precyzja badania
jest to stopień zgodności pomiędzy pojedynczymi wynikami danej analizy (inaczej
- rozrzut wyników), gdy dana procedura badawcza jest stosowana dla wielokrotnie powtarzanych, niezależnych
oznaczeń danej próbki.
Najczęściej miarą precyzji badania jest odchylenie standardowe, względne odchylenie standardowe lub współczynnik
zmienności. Definicję odchylenia standardowego wyjaśniono w rozdziale 3.
10.1.3. Powtarzalność i odtwarzalność
Z precyzją (rozrzutem wyników) wykonywania danego badania nierozerwalnie związane są również dwa kolejne
pojęcia: powtarzalność i odtwarzalność.
Powtarzalność (r)
– jest to precyzja wyników uzyskanych w tych samych warunkach pomiarowych (to samo
laboratorium, analityk, instrument pomiarowy, odczynniki itd.).
Odtwarzalność (R)
– jest to precyzja wyników uzyskanych w różnych laboratoriach z zastosowaniem danej
procedury analitycznej.
Powtarzalność i odtwarzalność są parametrami charakterystycznymi dla danej metody pomiarowej i z reguły
podane są w odpowiednich normach czynnościowych.
Wartości powtarzalności i odtwarzalności dla parametru penetracji asfaltów drogowych, określone w normie
czynnościowej oznaczania penetracji asfaltów – PN-EN 1426, przedstawiono w tabeli 10.1.:
