120
część II – ASFALTY W MIESZANKACH mineralno-asfaltowych
czasie obracania butelki. Chociaż metoda obracanej butelki jest wymagana w krajowych wytycznych technicznych,
w literaturze można znaleźć wiele krytycznych uwag co do jej przydatności przy ocenie trwałości przylegania
lepiszczy asfaltowych do kruszywa. Przede wszystkim wątpliwy jest sam mechanizm odmywania, ponieważ na
wynik badania silnie wpływa tarcie pomiędzy przesypującymi się ziarnami, a „odmycie” asfaltu zachodzi najczęściej
na krawędziach ziaren. Liczne prace badawcze realizowane w Polsce wykazały, że występują wątpliwości w zakresie
istnienia zależności pomiędzy wynikami otrzymanymi metodą obracanej butelki, a wynikami wymaganego wskaźnika
ITSR (oznaczenia wrażliwości mieszanek mineralno-asfaltowych na działanie wody) [3, 4, 5]. Temat odpowiedniej
metody badawczej właściwie reprezentującej trwałość przylegania asfaltu do kruszywa, zarówno w zakresie
chemicznym (powinowactwo), jak i mechanicznym (zazębienie, odporność na ścieranie) jest podstawą szeregu
prac i działań, między innymi w EAPA (
European Asphalt Pavement Association
– Europejskie Stowarzyszenie
Nawierzchni Asfaltowych) i Eurobitume.
7.2. Dlaczego metoda FAP?
W ramach realizowanych prac dyplomowych pod kierunkiem dr inż. Marty Wasilewskiej z Politechniki Białostockiej
przy współpracy z ORLEN Asfalt Sp. z o. o. przeprowadzono program badawczy, który miał na celu określenie
wpływu zastosowanych rodzajów asfaltów modyfikowanych polimerami na wybrane właściwości mieszanek
mineralno-asfaltowych przeznaczonych do warstwy ścieralnej nawierzchni drogowej.
Zakres badań obejmował również ocenę właściwości przeciwpoślizgowych warstw ścieralnych w warunkach
laboratoryjnych. Do tego celu wykorzystano urządzenie FAP (ang.
Friction After Polishing
), znane w literaturze
jako urządzenie Wehner/Schulze. Urządzenie to zostało zakupione przez Politechnikę Białostocką w 2015 roku
w ramach projektu INNO-EKO-TECH. Jest to jedyne tego typu stanowisko badawcze w Polsce [1].
Metoda została opracowana w Niemczech w latach 80. XX wieku przez prof. B. Wehnera i prof. K. H. Schulze.
Głównym celem laboratoryjnych metod oceny właściwości przeciwpoślizgowych jest weryfikacja poszczególnych
materiałów oraz technologii wykonania warstw ścieralnych, aby zapobiegać śliskości nawierzchni drogowych.
W rezultacie współpracy międzynarodowej w 2014 roku powstała norma EN 12697-49 [7].
Podczas wykonywania prac w Politechnice Białostockiej okazało się, że trwałość przylegania lepiszcza asfaltowego
do ziaren kruszywa można także określić w sposób pośredni, poprzez ocenę odporności powłoki asfaltowej
na mechaniczne usuwanie jej z powierzchni ziaren. Należy zauważyć, że jest to określenie trwałości przylegania
przez symulację oddziaływania opon samochodowych, w obecności wody i drobnych zanieczyszczeń mineralnych.
7.3. Opis metody FAP
Urządzenie FAP składa się z dwóch komór (rys. 7.2.). W pierwszej z nich symulowane jest zjawisko polerowania.
Proces ten odbywa się za pomocą trzech głowic polerujących w formie stożków przy stałym dopływie wody i mączki
kwarcytowej. W ten sposób symulowane jest oddziaływanie opon samochodowych na nawierzchnię. W drugiej
komorze wykonywany jest pomiar współczynnika tarcia PWS podczas zatrzymania dysku z trzema ślizgaczami
gumowymi. Podczas pomiaru dysk jest doprowadzany do prędkości 100 km/h. Przed jego opuszczeniem na badaną
